دیفای (DeFi) چیست؟ و چه مزایایی دارد؟

با ظهور پروژه های غیرمتمرکز، خرید بدون واسطه دیگر محدود به تراکنش های ارز دیجیتال نمی‌شود. امروزه شرکت های بزرگی که در زمینه‌‌ی خدمات تسهیلاتی، بیمه، تامین مالی جمعی یا سایر مشتقات مالی فعالیت می‌کنند، این حوزه را به طور مستقیم و تنها از طریق دیفای پروژه‌های مالی خود را به متقاضیان وام ارائه می‌کنند. از این رو دیفای، مهم ترین پدیده‌ی کشف شده در تامین مالی شناخته می شود. حتی شما هم به عنوان کاربر ایرانی می‌توانید از پلتفرم های وام دهی دیفای وام بگیرید و در معاملات مالی بزرگ مشارکت کنید. می‌پرسید چگونه؟ در ادامه با ما همراه شوید.

دیفای (DeFi) چیست؟

DeFi مخفف کلمه Decentralized Finance و به معنای سیستم مالی غیرمتمرکز و نوآورانه است که بر بستر بلاک چین‌های عمومی ساخته می‌شود. اکوسیستم مالی دیفای از اتریوم و قابلیت‌های قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند. افراد با تکیه بر سیستم دیفای می‌توانند پول خود را در قالب اسمارت کانترکت‌های کوچک به یک استخر قرض دهند و سودهای متغیری را دریافت کنند. همچنین در پلتفرم های دیفای برای استفاده از خدمات مالی، به بانک، صرافی، شرکت های بیمه و غیره نیازی نیست.

تنها با استفاده از یک گوشی هوشمند و دسترسی به اینترنت می‌توانید همه‌ی امور مالی خود را مدیریت کنید. برخی بر این باورند که دیفای به‌ نوعی یک پروژه به شمار می‌آید. اما دیفای مجموعه‌ای از چندین پروژه است که هریک از این پروژه ها خدمات مالی غیرمتمرکز و متنوعی ارائه می‌دهند.

کاربردهای دیفای

پلتفرم وام دهی با دیفای

پروتکل های وام غیرمتمرکز یکی از محبوب ترین کاربردهای اکوسیستم دیفای است. وام دهی رایگان و غیرمتمرکز مزیت های بسیاری نسبت به سیستم تسهیلات سنتی بانک‌ها دارد.

قطعا همه‌ی ما با فرآیند دریافت وام و چالش‌های آن آشنا هستیم. برای دریافت وام از بانک ها باید ریسک کنیم و مشکلاتی که ممکن است طی فرآیند دریافت وام با آن مواجه شویم را بپذیریم. اولین قدم برای دریافت وام بانکی مراجعه‌ی حضوری به شعب و اطلاع از شرایط و مدارک موردنیاز برای دریافت تسهیلات است. پس از این که چند ضامن معتبر پیدا کردیم، نیاز است مابقی مدارک را هم تکمیل کنیم.

در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن، اگر منابع مالی تسهیلات موردنظرمان تامین شد، حالا باید اصل وام به علاوه‌ی هزینه‌ی خدمات را هم پرداخت کنیم. همه‌ی ما با صفر تا صد این مراحل آشنا هستیم. اما به‌ دلیل آن که نمی‌توانیم به هر فردی برای دریافت وام اعتماد کنیم به‌ ناچار مجبور هستیم این شرایط را بپذیریم.

با استفاده از پلتفرم های وام دهی دیفای دیگر نیازی به کاغذبازی‌های اداری و رفت و آمدهای مکرر و فرسایشی نیست. دیفای تمام این مراحل را حذف می‌کند. مرزهای جغرافیایی در دیفای معنایی ندارند . این یعنی شما به راحتی می‌توانید از هر فردی در هر کشوری وام بگیرید.

در واقع در پلتفرم وام‌دهی مبتنی بر بلاک چین، می‌توانید با وثیقه‌ گذاشتن دارایی‌ های دیجیتال خود، بدون نیاز به ضامن، وام دریافت کنید. دیفای بستری فراهم می‌کند تا همه‌ی افرادی که دارایی خود را در پلتفرم قرار می دهند، بتوانند برای تامین نقدینگی موردنظرشان قادر به دریافت سود باشند.

خدمات بانکی و صدور استیبل‌ کوین‌ ها

با توجه‌ به این که پروژه های دیفای، منحصرا بسترهای ارائه دهنده‌ی انواع خدمات مالی و تسهیلاتی هستند، می‌توان گفت خدمات بانکی، یکی از کاربردهای بدیهی این برنامه‌ها محسوب می‌شود. بنابراین صدور استیبل کوین‌ ها هم می‌تواند در دسته‌ی خدمات پلتفرم های وام دهی دیفای قرار گیرد.

همان طور که می‌دانید استیبل‌ کوین‌ ها نوعی ارز دیجیتال هستند که از یک دارایی ثابت ‏مثل دلار، طلا و غیره به‌ عنوان پشتوانه استفاده می‌کنند. این موضوع باعث شده استیبل‌ کوین‌ ها در عین این که غیرمتمرکز هستند، ارزش ثابتی هم داشته باشند. در نتیجه می‌توانند دردسرهای معادل سازی ارزها در استفاده از خدمات مالی و همچنین فرصت آربیتراژ را کاهش دهند.

در واقع اگر بخواهید از خدمات مالی استفاده کنید، باید وثیقه‌ای را نزد ارائه‌ دهنده‌ی این خدمات به امانت بگذارید. ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین، ترون و غیره به‌ دلیل نوسانات بسیار قیمت، نمی‌توانند گزینه‌ی خوبی برای این کار باشند. زیرا ممکن است قیمت آن‌ها در جریان نوسانات، تغییر کند و با مبلغ نهایی وام مغایرت داشته باشد.

در چنین شرایطی دو راه برای شبکه‌‌‌ی ارائه دهنده‌ی وام باقی می‌ماند:

۱. وام گیرنده را به‌ صورت یک‌طرفه از قرارداد خارج کند.

۲. با ادامه‌ی فعالیت او اجازه دهد وام‌ دهنده ضرر کند.

به طبع شما حاضر نیستید جای هیچ یک از دو مورد بالا (وام‌ دهنده یا وام‌ گیرنده) باشید. بنابراین برای کاهش این گونه احتمالات زیان‌‌بار، بهتر است با استفاده از استیبل‌ کوین‌ ها ارزش وثیقه‌ی خود را به یک پشتوانه‌ی بدون نوسان تبدیل کنید. 

معرفی برترین پروژه‌های دیفای در اتریوم

برخی پروژه‌های دیفای، را به‌ عنوان توکن‌هایی با ارزش می‌شناسند. زیرا این پروژه ها در لیست توکن‌های موفق سال 2022،  به نسبت بیت‌ کوین عملکرد بهتری از خود نشان داده‌اند. همین مساله باعث شد محبوبیت این پروژه ها افزایش یافته و منابع مالی بسیاری به‌ سمت آن ها سوق داده شده است. در ادامه نگاهی به برترین پروژه‌های دیفای خواهیم داشت و نقش هرکدام را بررسی خواهیم کرد.

چین‌لینک (ChainLink)

چین‌لینک یک سرویس اوراکلی غیرمتمرکز است که هدف آن اتصال داده‌های دنیای واقعی به قراردادهای هوشمند است. به‌ سبب آن که بلاک چین‌ها نمی‌توانند به داده‌های خارج از شبکه‌ی خود دسترسی داشته باشند، به واسطه‌ای نیاز است که قراردادهای هوشمند را از اطلاعات دنیای بیرون غنی کند. اوراکل، داده‌های خارجی مثل دمای هوا یا نتیجه‌ی یک مسابقه‌ی ورزشی را به بلاک چین منتقل می‌کند. 

آوه (AAVE)

اوه یک پروتکل وام‌دهی پیشتاز است که بر بستر اتریوم پیاده‌سازی شده است و برای ایمن‌سازی پروتکل و مشارکت سایرین از توکن AAVE استفاده می‌کند.

یرن فایننس (Yearn Finance)

نقش اصلی یرن فایننس تجمیع خودکار نقدینگی هاست که چندین فرصت مختلف را برای تولید محصول فراهم می‌سازد. توکن رسمی این پروژه YFI نام دارد و کاربران می‌توانند با استفاده از آن در این پروژه سرمایه‌گذاری و مشارکت کنند. YFI یک پلتفرم غیرمتمرکز در فضای دیفای شمرده می‌شود که از پروتکل‌های متفاوتی تشکیل شده است.

یونی‌سواپ (Uniswap)

یونی‌سواپ مهم‌ترین صرافی غیرمتمرکز مبتنی بر شبکه‌ی اتریوم است که با استفاده از آن می‌توان به مبادله‌ی خودکار بین اتریوم و توکن‌های ERC20 پرداخت. اگر کمی با دنیای ارزهای دیجیتال آشنایی داشته باشید، حتما با مشکلاتی که ممکن است یک صرافی متمرکز ایجاد کند، آشنا هستید. بنابراین احتمال استفاده‌ی گسترده از صرافی‌های غیرمتمرکز در آینده وجود دارد و آن زمان است که این توکن به ارزش واقعی خود خواهد رسید.

سوشی‌سواپ (Sushiswap)

سوشی یکی از پروژه‌های دیفای است که در سال۲۰۲۰ سر و صدای بسیاری به پا کرد. این پروژه در واقع یک پروتکل وام‌ دهی و یک فورک از یونی‌سواپ است که بر بستر اتریوم اجرا می‌شود. توکن یونی‌سواپ برای این که بتواند جذب مشارکت حداکثری داشته باشد و به تامین نقدینگی در استخرهای خاص بپردازد، توکن SUSHI را پاداش می‌دهد.

مزایای دیفای

مقاوم در برابر هر گونه تغییر یا دستکاری

شبکه‌ی دیفای براساس قراردادهای هوشمند عمل می‌کند. این قراردادها در محیط‌‌های مختلف کدنویسی شده و در شبکه‌ی بلاک چین ذخیره می‌شود. بنابراین تمام افرادی که در سراسر جهان به شبکه متصل هستند، به این داده‌ها دسترسی دارند و هرگونه تغییر را رصد می‌کنند. در نتیجه احتمال تغییر یا سانسور  اطلاعات، نسبت‌ به سایر روش‌ها بسیار کاهش می‌یابد.

از بین رفتن خطای انسانی

به‌ سبب آن که دیفای بر اساس قراردادهای هوشمند کار می‌کند، احتمال بروز خطای انسانی را که در سیستم‌های مالی امروزی، مانند بانک‌ها به کرات مشاهده می‌کنیم به صفر رسانده و از بین می‌برد. البته به تناسب آن، سرعت انجام کار نیز افزایش خواهد یافت.

بدون محدودیت دسترسی به سرویس‌ها و خدمات

به‌ دلیل کارمزدها و شرایطی که واسطه‌های مالی امروزی دارند، اغلب افرادی که توان مالی اندکی دارند، نمی‌توانند از برخی خدمات وام دهی استفاده کنند. در این بین تحریم‌ها هم می‌تواند محدودیت‌هایی برای مردم کشورهای مختلف به وجود آورد.

به لطف پلتفرم های وام دهی غیر متمرکز دیفای، تمام این مرزها شکسته می‌شود و هیچ محدودیتی برای افراد وجود نخواهد داشت. هر شخص می‌تواند تنها با یک گوشی موبایل و دسترسی به اینترنت، از خدمات مالی بهره‌‌مند باشد.

در دیفای همه چیز شفاف است

به دلیل این که در  در دیفای هیچ‌گونه واسطه‌‌ای وجود ندارد همه چیز کاملا واضح و مشخص است. این امر به خودی خود باعث کاهش هزینه‌ها نیز خواهد شد. بدین ترتیب شما می‌توانید شخصا و بدون نظارت نهاد خاصی بر دارایی‌ های خود نظارت کنید. با استفاده از پلتفرم های وام دهی دیفای، هیچ شخص یا سازمانی قادر نیست دارایی شما را مصادره کند یا شما را از انجام معامله‌ای منع کند.

معایب دیفای

پیچیدگی دیفای

در حال ‌حاضر، استفاده از حوزه‌ی دیفای کمی برای کاربران تازه‌کار پیچیده است و برنامه‌های فعلی هنوز آن طور که باید، رابط کاربری خوبی ندارد. برای یک کاربر عادی حریم‌ خصوصی و مسائل این چنینی اولویت ‏نیست. بلکه آسان‌سازی فرآیندها در پلتفرم های وام دهی است که می‌تواند انگیزه‌ای برای کاربران باشد تا سیستم‌های متمرکز را رها کنند.

خطای کاربر

واسطه‌ها مزایای بسیاری دارد. اما حذف آن‌ها و استفاده از بلاک چین‌های متن باز می‌تواند برای افرادی که از دقت و تمرکز کافی برخوردار نیستند خطرساز باشد. می‌پرسید چگونه؟ مثلا اگر شما رمز اینترنت بانک حساب خود را فراموش کنید، می‌توانید با مراجعه به شعب بانک، گذرواژه‌ی خود را بازیابی کنید. اما اگر در بلاکچین کلید خصوصی خود را گم کنید، امکان دسترسی به کیف‌پول‌تان را برای همیشه از دست خواهید داد.

برگشت‌ناپذیری تراکنش‌ها

تراکنش‌های بلاک چین‌های متن باز برگشت‌ ناپذیر هستند. در نتیجه اگر مبلغی را سهوا و به‌ اشتباه به کیف‌ پول شخص دیگری واریز کنید، دیگر نمی‌توانید آن را پس بگیرید.

جمع‌بندی مطالب

همان‌طور که در ابتدای این مطلب به آن اشاره کردیم، دیفای شامل دارایی های دیجیتال، پروتکل ها، قرارداد های هوشمند و نرم افزار های غیرمتمرکز بر بستر بلاک چین است. با توجه به قابلیت انعطاف‌پذیری دیفای، اتریوم در حال حاضر بهترین گزینه برای پیاده سازی دیفای است. البته اتریوم تنها پلتفرم بلاک چین قادر به پیاده‌سازی دیفای نیست، اما در شرایط فعلی بهترین و مطمئن‌ترین گزینه برای پیاده‌سازی دیفای محسوب می‌شود.